🚫 मुग्री माछा के हो ? मुग्री माछा नेपालमा प्रतिबन्धित: हामी सबैले जान्नैपर्ने कारणहरू ?

🐟 मुग्री माछा के हो?

मुग्री माछा (Walking Catfish), वैज्ञानिक नाम Clarias batrachus, पानी बिना पनि केही समय बाँच्न सक्ने, जमिनमा 'हिँड्न सक्ने' विदेशी माछा हो। यो मुख्यत: थाइल्याण्ड, मलेसिया, बंगलादेश, भारत आदिमा पाइन्छ। हाल यस माछा विश्वका विभिन्न देशमा विवादास्पद बन्न पुगेको छ — न केवल पर्यावरणीय असरका कारण, तर मानव स्वास्थ्यमा पार्ने गम्भीर असरका कारण पनि।

❌ नेपालमा प्रतिबन्ध किन?

नेपाल सरकारले मुग्री माछालाई निम्न कारणले प्रतिबन्ध लगाएको हो:

१. स्वास्थ्यमा गम्भीर असर – अत्यधिक 'पारो' को मात्रा

वैज्ञानिक अनुसन्धान अनुसार मुग्री माछामा अत्यधिक मात्रामा पारो (Mercury) पाइन्छ।

पारो एक विषालु धातु हो जुन शरीरमा जम्मा हुँदै जाँदा क्यान्सर, मस्तिष्क समस्या, स्नायु प्रणालीको क्षति, जस्तै दीर्घकालीन रोग निम्त्याउन सक्छ।

थोरै पारो अन्य माछामा पनि हुन्छ, जुन सह्य हुन्छ, तर मुग्री माछामा अत्यधिक पाइएकाले यो मानव उपभोगका लागि अयोग्य मानिएको हो।

यही कारणले भारत, बंगलादेश, थाइल्याण्ड, म्यानमार जस्ता मुलुकहरूले पनि यसमा पूर्ण प्रतिबन्ध लगाइसकेका छन्।

२. प्राकृतिक पारिस्थितिक तन्त्रमा नकारात्मक असर

यो अत्यन्त आक्रामक प्रजाति हो जसले अन्य स्थानीय माछाका अण्डा र भुरा खाएर विलुप्त गराउन सक्छ।

एक पटक खोलानाला वा पोखरीमा पुगेपछि यसले स्थानीय जैविक सन्तुलनमा दीर्घकालीन असर पार्छ।

३. मत्स्यपालन व्यवसायमा क्षति

मुग्री माछामा पाइने परजीवी तथा रोगहरूले अन्य पालन गरिएका माछामा रोग फैलाउने खतरा उच्च हुन्छ, जसले व्यवसायमा अर्बौंको क्षति पुर्याउन सक्छ।

४. नियन्त्रणभन्दा बाहिर फैलने क्षमता

यो माछा जमिनमा सर्ने क्षमताका कारण नियन्त्रणभन्दा छिट्टै बाहिर जान सक्छ, र एक पटक फैलिन थालेपछि नष्ट गर्नु लगभग असम्भव हुन्छ।

🧪 पारोको असर बुझ्न सजिलो उदाहरण

पहिलेका थर्मोमिटरहरूमा पारो प्रयोग गरिन्थ्यो। तर स्वास्थ्यमा पार्ने असर बुझिएपछि अहिले प्राय: सबै अस्पतालहरूमा पारो प्रयोग बन्द गरिएको छ, र कतिपयमा 'पारोमुक्त अस्पताल' भन्ने बोर्ड पनि राखिएको छ।

अब कल्पना गर्नुहोस् — त्यही विषालु धातु मुग्री माछामा छ र हामीले त्यसलाई खाद्यको रुपमा सेवन गरिरहेका छौं भने परिणाम कति भयावह हुन सक्छ?

📢 हामीले के गर्नुपर्छ?

✅ मुग्री माछा नकिनौं, नपालौं, नखाऔं।

✅ स्वास्थ्य तथा वातावरणीय पक्षमा अरूलाई पनि सचेत पारौं।

✅ यदि कसैले यसको खेती वा बिक्री गरिरहेको देखिएमा स्थानीय निकायमा जानकारी गराऔं।

✅ सस्तो, सजिलो वा स्वादिलो भन्दै स्वास्थ्य जोखिम बोकेको खानेकुरा नअपनाऔं।

🧠 निष्कर्ष

हामीले सोच्नुपर्छ — थोरै कम मूल्य तिर्दैमा आफू र आफ्नो परिवारको स्वास्थ्य जोखिममा पार्नु बुद्धिमानी हो त?

✅ मुग्री माछा एक विदेशी आक्रामक र स्वास्थ्य हानिकारक माछा हो।

✅ नेपाल सरकारले यसलाई उचित रूपमा प्रतिबन्ध लगाएको छ।

✅ हामी सबैको जिम्मेवारी हो — यसबाट टाढा बस्ने, अरूलाई सचेत गराउने, र प्रकृति तथा स्वास्थ्यको रक्षा गर्ने। 

🔴 "मुग्री माछा होइन, सुरक्षित जीवन रोजौं!"

🟢 "हाम्रो पानी, हाम्रा माछा — हाम्रो साझा सम्पत्ति