Skip to main content

गौरा पर्व (एक परिचय)

By
🌸 गौर पर्व (गौरादेवी पर्व) नेपालको विभिन्न ठाउँमा विशेषगरी सुदूरपश्चिम क्षेत्रमा धूमधामसाथ मनाइने गौर पर्व हिन्दू धर्मावलम्बीहरूको एक महत्वपूर्ण धार्मिक तथा सांस्कृतिक पर्व हो । यस पर्वलाई गौरादेवी व्रत वा गौर पर्व भनेर पनि चिनिन्छ । मुख्यतः महिलाहरूले आफ्नो पति, परिवार र गृहकल्याणको लागि देवी गौराको पूजा गरेर यो पर्व मनाउने प्रचलन रहेको छ । 📖 पर्वको पौराणिक कथा पौराणिक कथाअनुसार, देवी गौरा (पार्वती) ले भगवान शिवलाई पति स्वरूप पाउन कडा तपस्या गरेकी थिइन् । उनको तपस्याले प्रसन्न भएर भगवान शिवले उनलाई पतिरूपमा स्वीकार गरे । त्यसैबेलादेखि महिलाहरूले यो पर्वमा देवी गौराको पूजा आराधना गरी आफ्नो घर-परिवारको सुख, शान्ति र दीर्घायुको लागि व्रत बस्ने चलन चल्यो । 🙏 मुख्य उद्देश्य गौर पर्व विशेषगरी विवाहित महिलाहरूले मनाउने पर्व हो । यसमा महिलाहरूले यसरी पूजा गर्छन्— पतिका दीर्घायु र स्वास्थ्यको कामना परिवारमा सुख, शान्ति र समृद्धिको कामना गृहस्थ जीवनमा सौहार्द कायम होस् भन्ने उद्देश्य 🌺 पर्व मनाउने विधि गौर पर्व दुई–तीन दिनसम्म चल्ने गर्छ । यसमा गरि...
Post a Comment

डा. सन्दुक रुइत: उज्यालो बाँड्ने मानवताको प्रतीक ।

Image
By

डा. सन्दुक रुइत नेपाली आँखाविज्ञान (ophthalmology) को क्षेत्रमा एक विश्वप्रसिद्ध नाम हो, जसले हजारौं मानिसलाई दृष्टि पुनः प्राप्त गराउन सहयोग गरेका छन्। उनी केवल नेपालमा मात्र होइन, विश्वभर ‘गरीबको डाक्टर’, ‘गान्धी इन ग्लासेस’ र ‘गिफ्ट अफ साइट’ अभियानका प्रेरकका रूपमा चिनिन्छन्।


प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा

डा. सन्दुक रुइतको जन्म सन् १९५४ मा ताप्लेजुङ जिल्लाको ओलाङचुङगोला भन्ने दुर्गम हिमाली गाउँमा भएको थियो। अत्यन्त साधारण परिवेशमा हुर्केका रुइतले प्रारम्भिक शिक्षा त्यहींबाट लिएर भारतमा थप अध्ययन गरे। उनले भारतको प्रतिष्ठित कलेजहरूबाट चिकित्सा शिक्षा प्राप्त गरे र पछि अष्ट्रेलियाबाट आँखासम्बन्धी विशेषज्ञता (ophthalmology) हासिल गरे।

पेशागत यात्रा र नवप्रवर्तन

डा. सन्दुक रुइतको सबभन्दा ठूलो योगदान सस्तो र गुणस्तरीय आँखाको मोतिविन्दु अपरेशन प्रविधिमा छ। उनले अत्याधुनिक प्रविधिलाई स्थानीय आवश्यकता अनुसार सरल र सस्तो बनाउँदै एउटा यस्तो मोडेल विकास गरे जसले न्यूनतम खर्चमा हजारौंको दृष्टि फर्काएको छ।

उनले नेपाली नेत्र चिकित्सक डा. टेरेरी बायने (Dr. Fred Hollows) सँग सहकार्य गर्दै नेपाली आँखाको अस्पताल "तिलगंगा आँखा प्रतिष्ठान" स्थापना गरे। यहाँबाट उनले दक्षिण एशिया, अफ्रिका, र विश्वका अन्य देशहरूमा समेत दृष्टि अभियान फैलाए।


द्रुत मोतिविन्दु शल्यक्रिया (Small Incision Cataract Surgery)

डा. रुइतले विकसित गरेको सस्तो इंट्राओक्युलर लेन्स (IOL) र स्मल इन्सिजन क्याटर्याक्ट सर्जरी (SICS) प्रविधिले विश्वभरका लाखौं गरीबहरूलाई दृष्टि दिलाएको छ। जहाँ पश्चिमी देशहरूमा यस्तो शल्यक्रिया हजारौं डलर खर्चिलो हुन्छ, त्यहीं उनले यो प्रक्रिया केही डलरमै उपलब्ध गराए।

पुरस्कार र सम्मान

उनको कार्यका लागि उनलाई राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय धेरै सम्मान प्राप्त भएका छन्, जसमध्ये प्रमुख:

  • Magsaysay Award (2006) – एशियाली नोबेलका रूपमा चिनिने यो पुरस्कार मानव सेवाका लागि दिइन्छ।
  • Isa Award for Service to Humanity (2021) – बहरीन सरकारले प्रदान गरेको यो पुरस्कार विश्व मानवताका क्षेत्रमा उल्लेखनीय योगदान पुर्‍याउने व्यक्तिलाई दिइन्छ।
  • Order of Australia – अष्ट्रेलियाको सर्वोच्च नागरिक सम्मान।

मानवता के साँचो सेवक

डा. रुइतले कहिले पैसाको पछि नलागी, मानव सेवामा आफूलाई समर्पित गरे। उनी बस्ती–बस्ती पुगेर मोफसलका गरीब, असहाय र दृष्टिविहीनहरूलाई सेवा दिन पुग्छन्।

उनले भनेका छन्:
“When I see a person who was blind and now can see again, that's the greatest joy.”
(“जब कुनै दृष्टिविहीन व्यक्तिले फेरि देख्न सक्ने हुन्छ, त्यो मेरो लागि सबैभन्दा ठूलो खुशी हो।”)

निष्कर्ष

डा. सन्दुक रुइत केवल एक चिकित्सक होइनन्, उनी मानवता, करुणा र परिवर्तन का प्रतीक हुन्। संसारका हरेक कुनामा रहेका दृष्टिविहीनहरूका लागि उनी आशाको उज्यालो बनेका छन्। उनका कार्यले केवल नेपाल होइन, सारा विश्व गर्व गर्न सक्नेछ।


Labels:

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

🥋 रबिन्द्र ढाँट: बझाङबाट उठेका नेपालका अन्तर्राष्ट्रिय MMA फाइटर ।

By
रबिन्द्र ढाँट, सुदूरपश्चिम नेपालको बझाङ जिल्लामा जन्मिएका एक होनहार युवा, आज नेपालकै मात्र नभई अन्तर्राष्ट्रिय MMA (Mixed Martial Arts) जगतमा चम्किला नाम बनेका छन्। आफ्नै संघर्ष र मेहनतका आधारमा उनी एक सफल फाइटरका रूपमा स्थापित भइसकेका छन्। 🔹 प्रारम्भिक जीवन: बझाङको गाउँबाट विश्वको रिङसम्म रबिन्द्र ढाँटको बाल्यकाल बझाङका सामान्य गाउँमा बित्यो। सीमित अवसर र स्रोतबीच हुर्किँदा पनि उनलाई आत्मरक्षा र खेलकुदप्रतिको झुकाव सानैदेखि थियो। आर्थिक अवस्था कमजोर भएकाले उनले भारतमा काम गर्न पुगे, जहाँ उनले पहिलो पटक MMA को अनुभव लिए। 🔹 भारतबाट नेपाल, अनि अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चसम्म भारतमा काम गर्दै गर्दा उनले MMA ट्रेनिङ लिने मौका पाए र केही फाइटहरू जिते। तर उनको साँचो यात्रा तब सुरु भयो जब उनी नेपाल फर्किएर लोक एण्ड रोल MMA क्लबमा प्रशिक्षण लिन थाले। त्यहाँ उनका प्रशिक्षक दिविज पिया लामा थिए, जसले उनलाई व्यावसायिक फाइटरमा रूपान्तरण गर्न मुख्य भूमिका खेले। 🔹 व्यावसायिक सफलता: अपराजित यात्रा रबिन्द्र ढाँटको हालसम्मको प्रोफेशनल MMA रेकर्ड ८ जित, १ हार रहेको छ। उनका केही चर्चित...
Post a Comment
reed more »

सम्झनुहोस्, जीवन सबैको अगाडि देखाउने नाटक होइन।

By
🌿 “शान्त जीवनको रहस्य: गोप्यता” आजको प्रविधिको युगमा, जहाँ मानिसहरूले हरेक खुशी, हरेक पीडा, हरेक उपलब्धि सामाजिक सञ्जालमा देखाउन थालेका छन्, त्यहीँ कतै हामी आफ्नो मौनता र शान्त जीवन गुमाउँदै गएका छौं। सबै कुरा सामाजिक सञ्जालमा राख्नुपर्छ भन्ने छैन। सबै अनुभूति स्टाटसमा पोख्नुपर्ने छैन। सबै तस्बिर हरपल देखाउनु जरुरी छैन। कहिलेकाहीं मौन रहनु नै जीवनको सबैभन्दा ठूलो सुरक्षा हो। हामीले बुझ्नुपर्छ – सबैलाई हामीबारे सबैथोक थाहा हुनु जरूरी छैन। किनकि सबैले हामीलाई बुझ्दैनन्, सबैले हामीलाई समर्थन गर्दैनन्, र सबैले हाम्रो सफलता पचाउन सक्दैनन्। 🧘 शान्त जीवनको सूत्र के हो? 👉 “सबै कुरा बोल्नुपर्छ भन्ने छैन, सबै कुरा देखाउनुपर्छ भन्ने छैन। केही कुरालाई मौनताको पर्दाभित्र सुरक्षित राख्नु नै आत्मशान्तिको बाटो हो।” 🌸 प्रेरणाका केही शब्दहरू 🌸 🕊️ "शान्त जीवन भन्नु गोप्य जीवन हो — जहाँ तपाईं आफैंसँग मिलनमा हुनुहुन्छ, न कि भीडसँग भिडन्तमा।" 🌙 "कहिलेकाहीँ मौन रहनु नै सबैभन्दा ठूलो जवाफ हो। हावा जसरी– देखिँदैन, तर महसुस हुन्छ।" 🌼 "जुन कुरा हृदयमा हुन्छ, त्यो साम...
Post a Comment
reed more »

पाद सम्बन्धि रोचक तथ्य र विज्ञान ।

By
पाद (Flatulence) सुन्दा मजाक लाग्ने भए पनि यो वास्तवमा शरीरको प्राकृतिक प्रक्रिया हो । आन्द्रा र पेटमा भएको पाचनक्रियाबाट निस्कने ग्यासलाई बाहिर निकाल्ने काम पादले गर्छ । सामान्यत: एक व्यक्तिले दिनमा १४–२३ पटकसम्म पाद्ने गर्दछ । पाद के–के बाट बनेको हुन्छ ? पादको मुख्य तत्वमा नाइट्रोजन (59%), हाइड्रोजन (21%), कार्बनडाइअक्साइड (9%), मिथेन (7%), अक्सिजन (3%) र अन्य ग्यास (1%) मिसिएको हुन्छ । यसकै कारण कहिले पादमा आवाज धेरै आउँछ भने कहिले दुर्गन्ध मात्र आउँछ । पादबारे रोचक तथ्यहरू १. पाद निस्कँदा यसको तापक्रम करिब ९८.६° फरेनहाइट हुन्छ, जुन शरीरकै सामान्य तापक्रम हो। २. पाद प्रज्वलनशील हुन्छ, त्यसैले पादिएको बेला आगो लगाउँदा बल्न सक्छ। ३. नुहाउँदा आएको पाद प्राय: बढी दुर्गन्धित हुन्छ। ४. पाद्नु स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक हुन्छ – यसले पेट हल्का बनाउने मात्र होइन, रक्तचाप (Blood Pressure) नियन्त्रण गर्न पनि मद्दत पुर्‍याउँछ। ५. पाद रोकिराख्दा ग्यास मस्तिष्कमा पुगेर टाउको दुख्ने वा असहजता समेत हुन सक्छ। ६. ब्ल्यु व्हेलको पाद यति ठूलो हुन्छ कि त्यसको बुलबुलामा एउटै घोडा सजिलै अट्छ। ७...
Post a Comment
reed more »

द्वारिका देवी ठकुरानी: नेपाली महिला सशक्तिकरण र लोकतन्त्रकी अग्रदूत

By
द्वारिकादेवी ठकुरानी नेपाली राजनीतिमा एउटा अमिट नाम हो। नेपालकी प्रथम महिला मन्त्रीका रूपमा चिनिने द्वारिकादेवीले महिला अधिकार, शिक्षा, र लोकतान्त्रिक आन्दोलनमा ऐतिहासिक योगदान दिनुभयो। उहाँको जीवन राजनीतिक साहस, सामाजिक प्रगतिशीलता र आत्मबलको प्रतीक हो। जन्म, परिवार र प्रारम्भिक जीवन द्वारिकादेवी ठकुरानीको जन्म वि.सं. १९७४ मा डोटी जिल्लाको सिलगढीमा पिता वामदेव पन्त र आमा राधादेवीका जेठी छोरीका रूपमा भएको हो। उनका सौतानी आमापट्टिका भाइ शिवराज पन्त हुन्, जो पछि मन्त्री समेत बने। उनका पिता राणाकालमा इलाम र डोटी गौडामा खरिदार थिए। यिनको पुख्र्यौली घर डोटीकै दानकोट गर्खाको जिजौडामाण्डू जैनोली हो। बाल्यकालदेखि नै शिक्षामा रुचि राख्ने द्वारिकादेवीको पारिवारिक पृष्ठभूमि विद्वान र सामाजिक सक्रियतासँग जोडिएको थियो, जसले भविष्यमा उहाँलाई राजनीतिमा प्रवेश गर्न प्रेरित गर्‍यो। बैतडीमा विवाह र सामाजिक सीमाना तोड्ने निर्णय वि.सं. १९९२ मा द्वारिकादेवीले बैतडी जिल्लाको तल्लो स्वराड क्षेत्रका जिम्मुवाल उद्धवबहादुर चन्द सँग अन्तरजातीय प्रेम विवाह गर्नुभयो। द्वारिकादेवी ब्राह्मण परिवारकी थिइन...
Post a Comment
reed more »