🌸 गौर पर्व (गौरादेवी पर्व) नेपालको विभिन्न ठाउँमा विशेषगरी सुदूरपश्चिम क्षेत्रमा धूमधामसाथ मनाइने गौर पर्व हिन्दू धर्मावलम्बीहरूको एक महत्वपूर्ण धार्मिक तथा सांस्कृतिक पर्व हो । यस पर्वलाई गौरादेवी व्रत वा गौर पर्व भनेर पनि चिनिन्छ । मुख्यतः महिलाहरूले आफ्नो पति, परिवार र गृहकल्याणको लागि देवी गौराको पूजा गरेर यो पर्व मनाउने प्रचलन रहेको छ । 📖 पर्वको पौराणिक कथा पौराणिक कथाअनुसार, देवी गौरा (पार्वती) ले भगवान शिवलाई पति स्वरूप पाउन कडा तपस्या गरेकी थिइन् । उनको तपस्याले प्रसन्न भएर भगवान शिवले उनलाई पतिरूपमा स्वीकार गरे । त्यसैबेलादेखि महिलाहरूले यो पर्वमा देवी गौराको पूजा आराधना गरी आफ्नो घर-परिवारको सुख, शान्ति र दीर्घायुको लागि व्रत बस्ने चलन चल्यो । 🙏 मुख्य उद्देश्य गौर पर्व विशेषगरी विवाहित महिलाहरूले मनाउने पर्व हो । यसमा महिलाहरूले यसरी पूजा गर्छन्— पतिका दीर्घायु र स्वास्थ्यको कामना परिवारमा सुख, शान्ति र समृद्धिको कामना गृहस्थ जीवनमा सौहार्द कायम होस् भन्ने उद्देश्य 🌺 पर्व मनाउने विधि गौर पर्व दुई–तीन दिनसम्म चल्ने गर्छ । यसमा गरि...

नेपालमा मनाइने चाडपर्वहरूमध्ये तीज महिलाहरूको दृष्टिकोणले अत्यन्तै महत्वपूर्ण र महान पर्व मानिन्छ। प्रत्येक वर्ष भदौ महिनाको शुक्ल पक्षको तृतीयामा मनाइने यो पर्वलाई विशेषगरी हरितालिका तीज भनिन्छ। हिन्दू संस्कृतिअनुसार तीजको सुरुवात देवी पार्वतीले भगवान शिवलाई प्राप्त गर्न कठोर व्रत बसिदिएको कथा सँग जोडिएको पाइन्छ। तीजको धार्मिक पृष्ठभूमि पुराणका अनुसार देवी पार्वतीले आफ्ना साथीहरू (सखीहरू) को सहयोगमा पितृगृहबाट पलायन गरी वनमा गई कठोर तपस्या गरेर भगवान शिवलाई पति रूपमा प्राप्त गर्नुभएको थियो। यही प्रसंगलाई “हरितालिका” भनिन्छ (हरित = चोरी गरेर लैजानु, आलिका = सखी/साथीहरू)। त्यसैबेलादेखि महिलाहरूले यो दिन व्रत बस्ने र भगवान शिव–पार्वतीको आराधना गर्ने परम्परा चल्दै आएको हो। तस्वीर - दिनेश गोले तीजको विशेषता दर खाने दिन (तीज अघिल्लो दिन): तीज सुरू हुनुअघि महिलाहरूले मिठा–मिठा परिकार बनाएर राति अबेरसम्म खाने चलन छ। यसलाई "दर खाने दिन" भनिन्छ। व्रत र पूजाः तीजको दिन बिहानै नुहाइधुवाइ गरी रातभरि केही नखाई निर्जल वा जलसहितको व्रत बस...

परिचय नेपाली समाज विविध धर्म, संस्कृति र परम्पराले भरिएको छ। यी मध्ये कुसे औंसी अथवा बुवाको मुख हेर्ने दिन एउटा महत्वपूर्ण पर्वका रूपमा मनाइन्छ। यो पर्वले पिताको सम्मान, कृतज्ञता र स्नेहलाई उजागर गर्छ। जसरी माता तिथी (मातातिर्थ औंसी) आमाको सम्झना र सम्मानका लागि मनाइन्छ, त्यसैगरी कुसे औंसी पिताको सम्मानार्थ मनाइन्छ। नामाकरण र अर्थ “कुसे” भन्ने शब्द “कुश” (पवित्र घाँस) सँग सम्बन्धित छ। यस दिन कुशलाई आह्वान गरी धार्मिक कार्यमा प्रयोग गरिन्छ। “औंसी” भन्नाले अमावस्या (चन्द्रमा नभएको दिन) जनाउँछ। त्यसैले, भाद्र कृष्ण औंसीलाई कुसे औंसी भनिन्छ। यस दिनलाई जनप्रिय रूपमा बुवाको मुख हेर्ने दिन पनि भनिन्छ। धार्मिक पृष्ठभूमि कुसे औंसीको उत्पत्ति हिन्दु धार्मिक परम्परासँग सम्बन्धित छ। पुराणमा उल्लेख भएअनुसार, यस दिन भगवान विष्णु, पितृहरू र पिता समान व्यक्तिलाई श्रद्धा अर्पण गर्नुपर्छ। यस दिन कुशलाई घर ल्याएर पूजाआजा गर्ने प्रथा छ, किनभने कुशलाई पवित्र मानिन्छ। यसै दिनबाट पितृ पक्ष (श्राद्ध गर्ने पन्ध्र दिन) सुरु हुने भएकाले पनि यसको धार्मिक महत्व छ। पर्व मनाउने...

पाद (Flatulence) सुन्दा मजाक लाग्ने भए पनि यो वास्तवमा शरीरको प्राकृतिक प्रक्रिया हो । आन्द्रा र पेटमा भएको पाचनक्रियाबाट निस्कने ग्यासलाई बाहिर निकाल्ने काम पादले गर्छ । सामान्यत: एक व्यक्तिले दिनमा १४–२३ पटकसम्म पाद्ने गर्दछ । पाद के–के बाट बनेको हुन्छ ? पादको मुख्य तत्वमा नाइट्रोजन (59%), हाइड्रोजन (21%), कार्बनडाइअक्साइड (9%), मिथेन (7%), अक्सिजन (3%) र अन्य ग्यास (1%) मिसिएको हुन्छ । यसकै कारण कहिले पादमा आवाज धेरै आउँछ भने कहिले दुर्गन्ध मात्र आउँछ । पादबारे रोचक तथ्यहरू १. पाद निस्कँदा यसको तापक्रम करिब ९८.६° फरेनहाइट हुन्छ, जुन शरीरकै सामान्य तापक्रम हो। २. पाद प्रज्वलनशील हुन्छ, त्यसैले पादिएको बेला आगो लगाउँदा बल्न सक्छ। ३. नुहाउँदा आएको पाद प्राय: बढी दुर्गन्धित हुन्छ। ४. पाद्नु स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक हुन्छ – यसले पेट हल्का बनाउने मात्र होइन, रक्तचाप (Blood Pressure) नियन्त्रण गर्न पनि मद्दत पुर्‍याउँछ। ५. पाद रोकिराख्दा ग्यास मस्तिष्कमा पुगेर टाउको दुख्ने वा असहजता समेत हुन सक्छ। ६. ब्ल्यु व्हेलको पाद यति ठूलो हुन्छ कि त्यसको बुलबुलामा एउटै घोडा सजिलै अट्छ। ७...

नेपाल र भारत लगायतका हिन्दू समुदायमा श्रावण शुक्ल पूर्णिमाको दिन दुईवटा महत्वपूर्ण पर्वहरू एकसाथ मनाइन्छन् — जनैपूर्णिमा र रक्षा बन्धन । यस दिन धार्मिक अनुष्ठान, पूजा–पाठ र सामाजिक बन्धनको प्रतीकात्मक कर्मकाण्ड सम्पन्न गरिन्छ। १. जनैपूर्णिमा — आत्मशुद्धि र नवीकरणको पर्व जनैपूर्णिमा, जसलाई ऋषितर्पणी वा श्रावणी पूर्णिमा पनि भनिन्छ, विशेष गरी ब्राह्मण, क्षत्रिय र वैश्य वर्णका मानिसहरूले पुरानो जनै फेर्ने दिनका रूपमा मनाउँछन्। जनैको महत्व जनै (यज्ञोपवीत) धार्मिक अनुशासन, पवित्रता र सत्य मार्गमा चल्ने संकल्पको प्रतीक हो। तीन धागोले बनेको जनैले ब्रह्मा, विष्णु र महेशको स्मरण गराउँछ, साथै त्रिकाल (बिहान, दिउँसो, बेलुकी) ध्यान र कर्मको संकेत गर्छ। कर्मकाण्ड यस दिन स्नान, जप–तप र देव–ऋषिहरूको तर्पण गरी पूजाआर्चना गरिन्छ। गुरुबाट नयाँ जनै लगाइन्छ र पुरानो जनैलाई पवित्र जलमा विसर्जन गरिन्छ। यसै दिन ब्राह्मणहरूद्वारा रक्षासूत्र बाँध्ने प्रचलन पनि छ, जसलाई 'दोरो' भनिन्छ। २. रक्षा बन्धन — सम्बन्ध र सुरक्षा बन्धनको उत्सव रक्षा बन्धन, जसलाई राखी पूर्णिमा पनि ...

रबिन्द्र ढाँट, सुदूरपश्चिम नेपालको बझाङ जिल्लामा जन्मिएका एक होनहार युवा, आज नेपालकै मात्र नभई अन्तर्राष्ट्रिय MMA (Mixed Martial Arts) जगतमा चम्किला नाम बनेका छन्। आफ्नै संघर्ष र मेहनतका आधारमा उनी एक सफल फाइटरका रूपमा स्थापित भइसकेका छन्। 🔹 प्रारम्भिक जीवन: बझाङको गाउँबाट विश्वको रिङसम्म रबिन्द्र ढाँटको बाल्यकाल बझाङका सामान्य गाउँमा बित्यो। सीमित अवसर र स्रोतबीच हुर्किँदा पनि उनलाई आत्मरक्षा र खेलकुदप्रतिको झुकाव सानैदेखि थियो। आर्थिक अवस्था कमजोर भएकाले उनले भारतमा काम गर्न पुगे, जहाँ उनले पहिलो पटक MMA को अनुभव लिए। 🔹 भारतबाट नेपाल, अनि अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चसम्म भारतमा काम गर्दै गर्दा उनले MMA ट्रेनिङ लिने मौका पाए र केही फाइटहरू जिते। तर उनको साँचो यात्रा तब सुरु भयो जब उनी नेपाल फर्किएर लोक एण्ड रोल MMA क्लबमा प्रशिक्षण लिन थाले। त्यहाँ उनका प्रशिक्षक दिविज पिया लामा थिए, जसले उनलाई व्यावसायिक फाइटरमा रूपान्तरण गर्न मुख्य भूमिका खेले। 🔹 व्यावसायिक सफलता: अपराजित यात्रा रबिन्द्र ढाँटको हालसम्मको प्रोफेशनल MMA रेकर्ड ८ जित, १ हार रहेको छ। उनका केही चर्चित...

Mixed Martial Arts (MMA) को रोमाञ्चक प्रतियोगिता MFN 17 मा अफगानिस्तानका फाइटरलाई पराजित गर्दै न्युजिल्यान्डका Zack Bennet ले ऐतिहासिक जित हासिल गरे। तर यो जित केवल न्युजिल्यान्डको लागि मात्र थिएन—यो नेपाली जनताको हृदय छुने सम्मानको क्षण पनि बन्यो। रिङमा विजयको क्षणमा उनले गर्वका साथ नेपाली राष्ट्रिय झण्डा फर्फराए र उच्च स्वरमा गर्जिए—"जय नेपाल!" 🇳🇵 त्यो क्षण खेल मात्र होइन, राष्ट्रीय आत्मसम्मान, अन्तर्राष्ट्रिय मित्रता र सांस्कृतिक आत्मीयता को अद्भुत उदाहरण थियो। बास्तवमा, Zack Bennet का कोच नेपाली मूलका हुन्। यही सम्बन्धले Zack लाई नेपालप्रति सम्मान प्रकट गर्ने प्रेरणा दिएको हो। उनले भन्नुभएको थियो — > "यो झण्डा मेरो कोचको मातृभूमिको प्रतिनिधित्व हो। म आज यहाँ छु भने त्यो उहाँको योगदानकै कारण हो।" राष्ट्रको सीमाभन्दा माथि उठेर खेलाडी र प्रशिक्षकबीचको सम्बन्ध, सांस्कृतिक माया र पारस्परिक सम्मान देखाउने यो दृश्य साच्चै अविस्मरणीय थियो। Zack Bennet का लागि नेपाल मात्र एउटा देश होइन, भावना हो। यस्ता सन्देशहरूले खेलकुदको माध्यमबाट देशहरूबीच मित्रता र स...

🐟 मुग्री माछा के हो? मुग्री माछा (Walking Catfish), वैज्ञानिक नाम Clarias batrachus, पानी बिना पनि केही समय बाँच्न सक्ने, जमिनमा 'हिँड्न सक्ने' विदेशी माछा हो। यो मुख्यत: थाइल्याण्ड, मलेसिया, बंगलादेश, भारत आदिमा पाइन्छ। हाल यस माछा विश्वका विभिन्न देशमा विवादास्पद बन्न पुगेको छ — न केवल पर्यावरणीय असरका कारण, तर मानव स्वास्थ्यमा पार्ने गम्भीर असरका कारण पनि। ❌ नेपालमा प्रतिबन्ध किन? नेपाल सरकारले मुग्री माछालाई निम्न कारणले प्रतिबन्ध लगाएको हो: १. स्वास्थ्यमा गम्भीर असर – अत्यधिक 'पारो' को मात्रा वैज्ञानिक अनुसन्धान अनुसार मुग्री माछामा अत्यधिक मात्रामा पारो (Mercury) पाइन्छ। पारो एक विषालु धातु हो जुन शरीरमा जम्मा हुँदै जाँदा क्यान्सर, मस्तिष्क समस्या, स्नायु प्रणालीको क्षति, जस्तै दीर्घकालीन रोग निम्त्याउन सक्छ। थोरै पारो अन्य माछामा पनि हुन्छ, जुन सह्य हुन्छ, तर मुग्री माछामा अत्यधिक पाइएकाले यो मानव उपभोगका लागि अयोग्य मानिएको हो। यही कारणले भारत, बंगलादेश, थाइल्याण्ड, म्यानमार जस्ता मुलुकहरूले पनि यसमा पूर्ण प्रतिबन्ध लगाइसकेका छन्। २. प्राकृतिक पारि...

डा. सन्दुक रुइत नेपाली आँखाविज्ञान (ophthalmology) को क्षेत्रमा एक विश्वप्रसिद्ध नाम हो, जसले हजारौं मानिसलाई दृष्टि पुनः प्राप्त गराउन सहयोग गरेका छन्। उनी केवल नेपालमा मात्र होइन, विश्वभर ‘गरीबको डाक्टर’, ‘गान्धी इन ग्लासेस’ र ‘गिफ्ट अफ साइट’ अभियानका प्रेरकका रूपमा चिनिन्छन्। प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा डा. सन्दुक रुइतको जन्म सन् १९५४ मा ताप्लेजुङ जिल्लाको ओलाङचुङगोला भन्ने दुर्गम हिमाली गाउँमा भएको थियो। अत्यन्त साधारण परिवेशमा हुर्केका रुइतले प्रारम्भिक शिक्षा त्यहींबाट लिएर भारतमा थप अध्ययन गरे। उनले भारतको प्रतिष्ठित कलेजहरूबाट चिकित्सा शिक्षा प्राप्त गरे र पछि अष्ट्रेलियाबाट आँखासम्बन्धी विशेषज्ञता (ophthalmology) हासिल गरे। पेशागत यात्रा र नवप्रवर्तन डा. सन्दुक रुइतको सबभन्दा ठूलो योगदान सस्तो र गुणस्तरीय आँखाको मोतिविन्दु अपरेशन प्रविधिमा छ। उनले अत्याधुनिक प्रविधिलाई स्थानीय आवश्यकता अनुसार सरल र सस्तो बनाउँदै एउटा यस्तो मोडेल विकास गरे जसले न्यूनतम खर्चमा हजारौंको दृष्टि फर्काएको छ। उनले नेपाली नेत्र चिकित्सक डा. टेरेरी बायने (Dr. Fred Hollows) सँग सहकार्य गर...

द्वारिकादेवी ठकुरानी नेपाली राजनीतिमा एउटा अमिट नाम हो। नेपालकी प्रथम महिला मन्त्रीका रूपमा चिनिने द्वारिकादेवीले महिला अधिकार, शिक्षा, र लोकतान्त्रिक आन्दोलनमा ऐतिहासिक योगदान दिनुभयो। उहाँको जीवन राजनीतिक साहस, सामाजिक प्रगतिशीलता र आत्मबलको प्रतीक हो। जन्म, परिवार र प्रारम्भिक जीवन द्वारिकादेवी ठकुरानीको जन्म वि.सं. १९७४ मा डोटी जिल्लाको सिलगढीमा पिता वामदेव पन्त र आमा राधादेवीका जेठी छोरीका रूपमा भएको हो। उनका सौतानी आमापट्टिका भाइ शिवराज पन्त हुन्, जो पछि मन्त्री समेत बने। उनका पिता राणाकालमा इलाम र डोटी गौडामा खरिदार थिए। यिनको पुख्र्यौली घर डोटीकै दानकोट गर्खाको जिजौडामाण्डू जैनोली हो। बाल्यकालदेखि नै शिक्षामा रुचि राख्ने द्वारिकादेवीको पारिवारिक पृष्ठभूमि विद्वान र सामाजिक सक्रियतासँग जोडिएको थियो, जसले भविष्यमा उहाँलाई राजनीतिमा प्रवेश गर्न प्रेरित गर्‍यो। बैतडीमा विवाह र सामाजिक सीमाना तोड्ने निर्णय वि.सं. १९९२ मा द्वारिकादेवीले बैतडी जिल्लाको तल्लो स्वराड क्षेत्रका जिम्मुवाल उद्धवबहादुर चन्द सँग अन्तरजातीय प्रेम विवाह गर्नुभयो। द्वारिकादेवी ब्राह्मण परिवारकी थिइन...