नेपालमा मनाइने चाडपर्वहरूमध्ये तीज महिलाहरूको दृष्टिकोणले अत्यन्तै महत्वपूर्ण र महान पर्व मानिन्छ। प्रत्येक वर्ष भदौ महिनाको शुक्ल पक्षको तृतीयामा मनाइने यो पर्वलाई विशेषगरी हरितालिका तीज भनिन्छ। हिन्दू संस्कृतिअनुसार तीजको सुरुवात देवी पार्वतीले भगवान शिवलाई प्राप्त गर्न कठोर व्रत बसिदिएको कथा सँग जोडिएको पाइन्छ। तीजको धार्मिक पृष्ठभूमि पुराणका अनुसार देवी पार्वतीले आफ्ना साथीहरू (सखीहरू) को सहयोगमा पितृगृहबाट पलायन गरी वनमा गई कठोर तपस्या गरेर भगवान शिवलाई पति रूपमा प्राप्त गर्नुभएको थियो। यही प्रसंगलाई “हरितालिका” भनिन्छ (हरित = चोरी गरेर लैजानु, आलिका = सखी/साथीहरू)। त्यसैबेलादेखि महिलाहरूले यो दिन व्रत बस्ने र भगवान शिव–पार्वतीको आराधना गर्ने परम्परा चल्दै आएको हो। तस्वीर - दिनेश गोले तीजको विशेषता दर खाने दिन (तीज अघिल्लो दिन): तीज सुरू हुनुअघि महिलाहरूले मिठा–मिठा परिकार बनाएर राति अबेरसम्म खाने चलन छ। यसलाई "दर खाने दिन" भनिन्छ। व्रत र पूजाः तीजको दिन बिहानै नुहाइधुवाइ गरी रातभरि केही नखाई निर्जल वा जलसहितको व्रत बस...

परिचय नेपाली समाज विविध धर्म, संस्कृति र परम्पराले भरिएको छ। यी मध्ये कुसे औंसी अथवा बुवाको मुख हेर्ने दिन एउटा महत्वपूर्ण पर्वका रूपमा मनाइन्छ। यो पर्वले पिताको सम्मान, कृतज्ञता र स्नेहलाई उजागर गर्छ। जसरी माता तिथी (मातातिर्थ औंसी) आमाको सम्झना र सम्मानका लागि मनाइन्छ, त्यसैगरी कुसे औंसी पिताको सम्मानार्थ मनाइन्छ। नामाकरण र अर्थ “कुसे” भन्ने शब्द “कुश” (पवित्र घाँस) सँग सम्बन्धित छ। यस दिन कुशलाई आह्वान गरी धार्मिक कार्यमा प्रयोग गरिन्छ। “औंसी” भन्नाले अमावस्या (चन्द्रमा नभएको दिन) जनाउँछ। त्यसैले, भाद्र कृष्ण औंसीलाई कुसे औंसी भनिन्छ। यस दिनलाई जनप्रिय रूपमा बुवाको मुख हेर्ने दिन पनि भनिन्छ। धार्मिक पृष्ठभूमि कुसे औंसीको उत्पत्ति हिन्दु धार्मिक परम्परासँग सम्बन्धित छ। पुराणमा उल्लेख भएअनुसार, यस दिन भगवान विष्णु, पितृहरू र पिता समान व्यक्तिलाई श्रद्धा अर्पण गर्नुपर्छ। यस दिन कुशलाई घर ल्याएर पूजाआजा गर्ने प्रथा छ, किनभने कुशलाई पवित्र मानिन्छ। यसै दिनबाट पितृ पक्ष (श्राद्ध गर्ने पन्ध्र दिन) सुरु हुने भएकाले पनि यसको धार्मिक महत्व छ। पर्व मनाउने...